Fazy rozwojowe zbóż – dlaczego warto je znać?
Fazy rozwojowe zbóż i umiejętność iść rozpoznawania jest kluczowa z punktu widzenia każdego rolnika który chce prowadzić skuteczne zabiegi ochrony roślin i prawidłowo nawozić roślinę. Prawidłowo rozpoznane fazy rozwojowe zbóż pozwolą osiągać wyższe efekty ekonomiczne. Obserwacje rozwoju roślin to możliwość przewidzenia pojawiania się agrofagów.
Skala BBCH – czytelny system na fazy rozwojowe zbóż
Aby precyzyjnie określić fazy rozwojowe zbóż w Polsce jak i innych krajach europejskich stosuje się skalę BBCH (Biologische Bundesantalt, Bundessortenamt and Chemische Industrie). Uniwersalność, czytelność oraz wygoda to najczęściej wymieniane zalety skali BBCH.
Rozwój roślin uprawnych mamy w tej skali podzielony na 10 faz rozwojowych. Różnią się one od siebie znacząco. Do określenia tych waz wykorzystujemy numerację od 0 do 9. Często potrzebujemy jednak określić dokładną fazę rozwoju zbóż. Wówczas do 1 cyfry dodajemy drugą i uzyskujemy w ten sposób fazy rozwoju zbóż określone w bardzo precyzyjny sposób.
Fazy rozwojowe zbóż według skali BBCH
0 Kiełkowanie zbóż
00 Suchy ziarniak
01 Początek pęcznienia
03 Koniec pęcznienia, ziarniak napęczniały
05 Korzeń zarodkowy wydostaje się z ziarniaka
06 Korzeń zarodkowy wzrasta, widoczne są włośniki i korzenie boczne
07 Pochewka liściowa (koleoptyl) wydostaje się z ziarniaka
09 Pochewka liściowa (koleoptyl) przebija się na powierzchnie gleby ( pękanie gleby)
1 Rozwój liści zbóż
10 Szpilkowanie: z pochewki liściowej (koleoptyla) wydobywa się 1. liść
11 Faza 1.liścia
12 Faza 2. liścia
13 Faza 3. liścia
19 Faza 9. lub więcej liści
2 Krzewienie zbóż
20 Brak rozkrzewień
21 Początek krzewienia: widoczny pierwszy pęd boczny
22 Widoczne 2 rozkrzewienia
23 Widoczne 3 rozkrzewienia
29 Koniec krzewienia: wytworzona maksymalna liczba rozkrzewień
3 Strzelanie w źdźbło lub wzrost pędu na długość
30 Początek wzrostu źdźbła: węzeł krzewienia podnosi się, pierwsze międzywęźle i zaczyna się wydłużać. Możemy zaobserwować szczyt kwiatostanu znajdujący się co najmniej 1 cm nad węzłem krzewienia.
31 Obserwujemy pierwsze kolanko co najmniej 1 cm nad węzłem krzewienia
32 Drugie kolanko co najmniej 2 cm nad pierwszym
33 Trzecie kolanko co najmniej 2 cm nad drugim
37 Widoczny liść flagowy, ale jeszcze nie rozwinięty, kłos zaczyna pęcznieć
39 Faza liścia flagowego: liść flagowy całkowicie rozwinięty, widoczny języczek liściowy (ligula) ostatniego liścia
4 Grubienie pochwy liściowej liścia flagowego (rozwój kłosa w pochwie liściowej)
41 Początek nabrzmiewania pochwy liściowej liścia flagowego, wczesny rozwój kłosa/ wiechy
43 Widoczna nabrzmiała pochwa liściowa liścia flagowego
45 Koniec nabrzmiewania pochwy liściowej liścia flagowego, późny rozwój kłosa/ wiechy
47 Otwiera się pochwa liściowa liścia flagowego
49 Widoczne pierwsze ości
5 Kłoszenie
51 Początek kłoszenia :szczyt kłosa/ wiechy wylania się z pochwy, widoczny pierwszy kłosek
52 Odsłania się 20% kłosa/ wiechy
53 Odsłania się 30% kłosa/ wiechy
54 Odsłania ssie 40% kłosa/ wiechy
55 Odsłania się 50% kłosa/ wiechy
56 Odsłania się 60% kłosa/ wiechy
57 Odsłania się 70% kłosa/ wiechy
58 Odsłania się 80% kłosa/ wiechy
59 Koniec kłoszenia: wszystkie kłoski wydobywają się z pochwy, całkowicie widoczny kłos/ wiecha
6 Kwitnienie
61 Początek kwitnienia: widoczne pierwsze pylniki
65 Pełnia kwitnienia: wykształconych 50% pylników
69 Koniec kwitnienia: wszystkie kłoski zakończyły kwitnienie, widoczne zaschnięte pylniki
7 Rozwój ziarniaków
71 Dojrzałość wodna: pierwsze ziarniaki wodniste, osiągnęły polowe typowej wielkości
73 Początek dojrzałości mlecznej ziarniaków
75 Pełna dojrzałość mleczna ziarniaków
77 Dojrzałość późno-mleczna ziarniaków
8 Dojrzewanie
83 Początek dojrzałości woskowej ziarniaków
85 Dojrzałość woskowa miękka: ziarniaki łatwo rozcierają się miedzy palcami
87 Dojrzałość woskowa twarda: ziarniaki łatwo złamać paznokciem
89 Dojrzałość pełna: ziarniaki twarde, trudne do podzielenia paznokciem
9 Zamieranie
92 Dojrzałość martwa: ziarniaki bardzo twarde, nie można wbić w nie paznokcia
93 Ziarniaki luźno ułożone w kłosie, mogą się osypać
97 Roślina Wiednie i zamiera
99 Zebrane ziarno, okres spoczynku